Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy (IFPiLM) wziął udział w drugim spotkaniu technicznym realizowanym w ramach projektu DONES Consolidation Phase 1 (DONES ConP1) współfinansowanego przez Komisję Europejską w ramach programu EURATOM.

Projekt DONES ConP1 ma na celu przygotowanie do uruchomienia nowatorskiej infrastruktury badawczej IFMIF-DONES (International Fusion Materials Irradiation Facility – Demo Oriented NEutron Source), zlokalizowanej w Granadzie (Hiszpania). Obiekt ten będzie służył do testowania, walidacji i kwalifikacji materiałów przeznaczonych do zastosowania w przyszłych reaktorach termojądrowych. Dane uzyskane w ramach eksperymentów w DONES będą miały kluczowe znaczenie dla rozwoju nauki o syntezie jądrowej, weryfikacji modeli oddziaływania promieniowania z materiałami oraz rozwoju technologii reaktorowych. Ponadto infrastruktura zostanie wykorzystana do badań z zakresu fizyki jądrowej, zastosowań medycznych oraz przemysłowych. IFMIF-DONES jest uwzględniony w planie działania ESFRI (ang. European Strategy Forum on Research Infrastructures).

W realizację projektu zaangażowanych jest 10 partnerów z ośmiu krajów europejskich, w tym m.in. jednostki z Francji, Hiszpanii, Włoch, Niemiec, Węgier i Polski. Koordynatorem projektu jest esDONES – konsorcjum IFMIF-DONES España. Polskę w konsorcjum reprezentują Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy oraz Instytut Fizyki Jądrowej PAN (IFJ PAN).

DONES ConP1 koncentruje się na kluczowych kwestiach technicznych, finansowych i organizacyjnych związanych z przygotowaniem do budowy i eksploatacji międzynarodowego obiektu IFMIF-DONES. Projekt obejmuje m.in. aktualizację dokumentacji programu eksperymentalnego, opracowanie strategii licencjonowania, planowanie infrastruktury pomocniczej oraz rozwój społeczności naukowej zainteresowanej wykorzystaniem obiektu do badań w dziedzinie fizyki jądrowej, medycyny i przemysłu. Jednym z głównych celów projektu jest konsolidacja społeczności użytkowników naukowych zajmujących się zarówno eksperymentami termojądrowymi, jak i niefuzyjnymi. Projekt konsoliduje nowo utworzoną społeczność, opracowując nowatorskie propozycje w dziedzinach fizyki jądrowej, medycyny czy przemysłu.

Projekt DONES ConP1 zakończy się 31 października 2025 roku.

Zdjęcie: © IFMIF-DONES

Prof. dr hab. Jan Badziak z Zakładu Fizyki Plazmy Laserowej i Gęstej Plazmy Namagnetyzowanej w Instytucie Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy znalazł się na prestiżowej liście Stanford/Elsevier Top 2% Scientists List 2025. To wyjątkowe wyróżnienie obejmuje wybitnych naukowców z całego świata, których prace badawcze mają znaczący wpływ na rozwój poszczególnych dziedzin nauki.

Stanford/Elsevier Top 2% Scientists List to coroczne zestawienie opracowywane wspólnie przez Uniwersytet Stanforda oraz wydawnictwo Elsevier, wyróżniające 2% najbardziej wpływowych naukowców na świecie. Ranking opiera się na kompleksowej analizie cytowań publikacji naukowych, uwzględniając dorobek z ostatniego roku oraz całej kariery naukowej. Metodologia oceny obejmuje m.in. liczbę cytowań, indeks Hirscha czy pozycję autora wśród współautorów. Lista obejmuje 22 główne dziedziny nauki oraz 174 szczegółowe obszary badawcze.

Gratulujemy prof. Janowi Badziakowi miejsca w tak prestiżowym gronie naukowców.

Pełna lista jest dostępna na stronie: https://elsevier.digitalcommonsdata.com

Podczas 29. Festiwalu Nauki w Warszawie, który odbył się w dniach 19–28 września 2025 roku, naukowcy z Instytutu Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy przeprowadzili lekcje dla uczniów klas 7–8 szkół podstawowych. Zajęcia w siedzibie IFPiLM łączyły teorię z pokazami i dyskusją, wprowadzając młodzież w świat plazmy i syntezy jądrowej.

Dr Piotr Chmielewski w lekcji pt. „Słońce, zorza, błyskawica i… świetlówka – odkrywamy plazmę” opowiedział o plazmie jako czwartym stanie skupienia materii, występującym zarówno we Wszechświecie, jak i w naszym otoczeniu. Uczniowie poznali właściwości plazmy, takie jak przewodnictwo elektryczne, emisja światła czy oddziaływanie z polem magnetycznym. Na przykładach zorzy polarnej, błyskawic i budowy Słońca omówiono, jak powstaje plazma w naturze. W części pokazowej uczestnicy obserwowali wyładowanie jarzeniowe i działanie reaktora fuzyjnego typu fuzor, poznając m.in. wpływ ciśnienia gazu na przebieg wyładowań. Zajęcia zakończyła gra edukacyjna utrwalająca zdobytą wiedzę.

Dr inż. Krzysztof Gałązka poprowadził lekcję pt. „O co chodzi z tą syntezą jądrową?”, która miała formę dyskusji z elementami wykładu i demonstracji. Uczniowie poznali różne rodzaje energii, sposoby jej wytwarzania i magazynowania oraz znaczenie energii elektrycznej w codziennym życiu. Następnie omówione zostały podstawy reakcji syntezy jądrowej i możliwości jej wykorzystania jako przyszłego, czystego źródła energii. Dyskutowano o zaletach i wyzwaniach technologicznych związanych z utrzymaniem reakcji fuzji na Ziemi. Zajęcia zakończyła wizyta w laboratorium, gdzie uczniowie – podobnie jak wcześniejsze grupy – obserwowali wyładowania jarzeniowe i działanie fuzora.

Warszawski Festiwal Nauki to cykl spotkań z naukowcami, którzy w przystępny sposób prezentują najnowsze osiągnięcia, metody badawcze oraz wyzwania na przyszłość. Tematyka festiwalowych spotkań dotyczy nauk ścisłych, przyrodniczych, medycyny, nauk humanistycznych i społecznych, a także nauk o kulturze i sztuce. Wydarzenia mają formę debat, wykładów, warsztatów, wizyt w laboratoriach, wystaw, wycieczek czy gier edukacyjnych. W ramach Festiwalu odbywają się również lekcje dla zorganizowanych grup szkolnych na wszystkich poziomach nauczania. Wydarzenia organizowane są przez instytucje naukowe, edukacyjne, upowszechniające kulturę oraz stowarzyszenia i towarzystwa naukowe.

Zdjęcia: © IFPiLM

W dniach 15–19 września 2025 roku w Warszawie odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa PLASMA 2025 – International Conference on Research and Application of Plasmas, poświęcona badaniom, diagnostyce i zastosowaniom plazmy. Organizatorem wydarzenia był Instytut Fizyki Plazmy i Laserowej Mikrosyntezy (IFPiLM).

Bogaty program naukowy

Konferencja, organizowana od ponad 30 lat, ponownie potwierdziła swoją rangę jako ważne forum wymiany wiedzy i doświadczeń w dziedzinie fizyki plazmy.

W programie znalazły się m.in. zagadnienia dotyczące:

• plazmy w tokamakach i stellaratorach (fuzja z magnetycznym utrzymaniem plazmy),
• plazmy wytwarzanej przez wiązki laserowe (fuzja z inercyjnym utrzymaniem plazmy),
• plazmy kosmicznej i astrofizyki laboratoryjnej,
• plazmy pyłowej,
• diagnostyki plazmy, pomiarów i przetwarzania danych (w tym z wykorzystaniem sztucznej inteligencji),
• procesów elementarnych i ogólnej fizyki plazmy.

Za organizację konferencji odpowiadały dwa komitety: Międzynarodowy Komitet Naukowy pod przewodnictwem dr hab. Moniki Kubkowskiej, dyrektor IFPiLM, oraz Lokalny Komitet Organizacyjny, którego przewodniczącą była dr inż. Natalia Wendler, kierownik Laboratorium Badań Plazmy Metodami Spektroskopowymi w IFPiLM.

20-lecie polskiej Asocjacji Euratom–IFPiLM

Kluczowym punktem programu konferencji były obchody 20. rocznicy powstania polskiej Asocjacji Euratom–IFPiLM (CeNTE) oraz koordynacji badań nad syntezą jądrową w Polsce. Wydarzenie zgromadziło pionierów Asocjacji, czołowych badaczy oraz przedstawicieli instytucji naukowych i przemysłowych zaangażowanych w rozwój technologii prowadzących do urzeczywistnienia energii syntezy.

W programie rocznicowym znalazły się wykłady o historii i przyszłości badań nad syntezą w Europie oraz dwie dyskusje panelowe transmitowane na żywo na kanale YouTube IFPiLM:

• Panel I: Polski wkład w badania nad syntezą jądrową – osiągnięcia i współpraca międzynarodowa,
• Panel II: Przyszłość badań nad syntezą jądrową – kluczowe kamienie milowe, przełomowe innowacje i współpraca z przemysłem.

Nagrania debat są dostępne online: obejrzyj na YouTube.

Patronat, partnerzy i sponsorzy

Honorowy patronat nad konferencją objął Pan Marcin Kulasek, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Partnerem wydarzenia był Krajowy Punkt Kontaktowy Euratom–IFPiLM.
Konferencję sponsorowali: Ekspla, Eurotek International Sp. z o.o., Exosens, Hamamatsu Photonics, IRtech Sp. z o.o., LTB Lasertechnik Berlin, Precoptic Co., Quantum Design, TechnoSystem, Teledyne Princeton Instruments, Tespol Sp. z o.o.

PLASMA 2027

Kolejna edycja konferencji planowana jest w 2027 roku.

Zdjęcia: IFPiLM